Dislipidemilerde Teşhis Amaçlı Serbest Gliserol ile Kolesterol Ester Kullanımının İncelenmesi


Kaynar Ö. (Yürütücü)

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Proje Grubu: Tıp Sağlık
  • Projenin Yürütüldüğü Birim: Veteriner Fakültesi
  • Başlangıç Tarihi: Eylül 2019
  • Bitiş Tarihi: Eylül 2020

Özet

Planlanan bir Ar-Ge projesinin ön çalışması olan bu projede dislipidemilerde (hipertrigliseridemi, hiperkolesterolemi ve karışık hiperlipidemi) mevcut testlere ilave olarak ?serbest gliserol düzeyi? ile ?kolesterol-ester oranının? kesin dislipidemi teşhisinde kullanılabilirliği ilk defa araştırılacaktır.  
Dislipidemiler oldukça önemlidir çünkü dislipidemilerin çoğu, artmış kardiyovasküler hastalık (KVH) riski ile bağlantılıdır. KVH?lar ise Avrupa?da her yıl 4 milyondan fazla kis?inin o?lu?mu?ne yol ac?maktadır. 2009 yılında Avrupa?da KVH ile ilis?kili sag?lık hizmeti maliyetleri 106 milyar euro tutarında olup, Avrupa Birlig?i (AB) genelindeki toplam sag?lık hizmeti harcamalarının ~%9?unu temsil etmektedir.
Dislipidemili hastalara klinik bakımdan ilk adım, tanıyı koymaktır ve bu tanı için rutin test olarak apo B 100 taşıyan lipoproteinlerin (VLDL, IDL, LDL) yapısındaki ?trigliserid? ile ?total kolesterol? ölçümleri yapılmaktadır. Fakat hem ?trigliserid? hem de ?total kolesterol? ölçüm metodlarında yanlış pozitif sonuca neden olan metodolojik hata vardır. 
a- Trigliserid ölçümünde gerçekte trigliserid değil ?serbest gliserol? ölçülmektedir. Aşırı lipolize neden olan herhangi bir durumda adipoz dokudan fazla miktarda gliserol kana karışmıştır. Trigliserid analizi yapıldığında serum yada plazmadaki lipoproteinlerin yapısındaki trigliseridler parçalanıp - gliserol açığa çıkartılmaktadır. Hem lipolizden gelen gliserol hem de test sonrası açığa çıkan gliserol birleşerek açlığa bağlı ?hipotrigliseridemi? olması gereken canlıda ?hipertrigliseridemi? tanısına sebep olabilmektedir.
b- Total kolesterol ölçümünde ise kolesterol-esterleri kolesterol esteraz enzimi ile kolesterole çevrilmektedir. Lipolize neden olan herhangi bir durumda karaciğere adipoz dokudan aşırı miktarda serbest yağ asidi gelecektir. Bu serbest yağ asidlerinin fazlasının esterleştirilip karaciğerden gönderilmesiyle HDL miktarı ve LKAT aktivitesi artmakta, bunun sonucu olarak ta HDL kökenli kolesterol ester miktarı artmaktadır. Üstüne, bir de apo B100 lipoproteinlerin yapısındaki kolesterol ve kolesterol esterleri ilave edildiğinde iyi kolesterol HDL kaynaklı kolesterol esterleri ?düşük yada normal kolesterol? e sahip bir canlıda ?hiperkolesterolemi? tanısına sebep olabilmektedir.
Bu sebeplerden dolayı, bu projede, dislipidemik ratlarda öncelikle serum kolesterol ester oranı ile serbest gliserol düzeyinin lipid değişimlerinin teşhisinde kullanılabilirliğinin belirlenmesi, bunun yanında lipid metabolizması ile ilgili enzimler (LKAT ve KETP), lipoproteinler (VLDL, LDL, HDL) ve lipoprotein lipidlerinin (TAG, Kol, Fl) karşılıklı değişimleri de ortaya konacaktır.