Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi
Şenocak M. (Yürütücü), Yanmaz L. , Ersöz U. , Okur S.
Intraoküler basınç (IOP) gözün fonksiyonel çalışabilmesi için gerekli bir dinamiktir. Anestezi, IOP dalgalanmalarına neden olan faktörlerdendir ve anestezik maddelerin IOP değişkenini nasıl etkilediğinin bilinmesi oküler hastalar için kritiktir. Ketamin ve propofol insanlarda ve birçok hayvan türünde olduğu gibi kedilerin anestezisinde de sıklıkla kullanılan iki anestezi ajanı olsa da bu ajanların IOP üzerindeki etkilerine ilişkin bilgi sınırlıdır.
a) Özgün değer: Kedilerin anestezisinde propofolün tek başına kullanılması ve ketamin ile 1:1 ve 1:2 oranında karışımlarının IOP üzerindeki etkilerinin araştırılması, bu etkilerinin ortalama arteriyel kan basıncı (MAP), kalp frekansı (HR), hemoglobin oksijen saturasyonu (SpO2), solunum frekansı (fR), end-tidal karbondioksit miktarı (EtCO2) gibi kardiyorespiratorik değişkenlerle ilişkisinin belirlenmesi bu çalışmanın birincil özgün değerini teşkil etmektedir.
Birincil özgün değere ek olarak, anılan karışım oranlarının kedilerde horizontal pupil çapı (HPD), merkezi kornea kalınlığı (CCT), gözyaşı kantitatif miktarı (STT) üzerindeki etkilerinin yanı sıra endotracheal entübasyona izin veren en düşük dozları, ekstübasyon zamanları, uyanma süresi, uyanma kalitesi ve vücut sıcaklığı (RT) verileri ve bu verilerin birbirleriyle olan ilişkisinin belirlenmesi ikincil özgün değerdir.
b) Yöntem: Çalışma dizaynı prospektif longitudinal olarak tasarlanmıştır. Hayvan deneyleri yerel etik kurulundan alınan izin kararını takiben Atatürk Üniversitesi Hayvan Hastanesi’ne kastrasyon elektif cerrahi istemiyle getirilen 24 sağlıklı kedi sahiplerinin yazılı onayı ile çalışmaya dahil edilecektir. Kediler her grupta 8 hayvan olacak şekilde 3 gruba ayrılacaktır ve her bir grubun kastrasyon cerrahisi farklı anestezi rejimiyle tamamlanacaktır. İlk grup P olarak isimlendirilecek ve anestezisinde yalnızca propofol kullanılacak, ikinci grup KP 1:1 olarak isimlendirilecek ve anestezisinde ketamin:propofol 1:1 oranında karıştırılarak kullanılacak, üçüncü grup KP 1:2 olarak isimlendirilecek ve ketamin:propofol 1:2 oranında karıştırılarak kullanılacaktır. Gruplar için belirlenen rejimler hem anestezinin indüksiyonunda hem de idamesinde kullanılacaktır. Anestezi damar içi yolla sürdürülecek, indüksiyon için 6 mg/kg doz oranı tercih edilecek, çene relaksiyonu geliştikten sonra endotracheal entübasyonun mümkün olduğu zaman kayıt altına alınacak, endotracheal entübasyona izin veren en düşük doz kaydedilecektir. Anestezinin idamesi volumetrik infüzyon pompası ile 0.6 mg/kg/dk dozda sabit oranlı infüzyon şeklinde kastrasyon cerrahisi tamamlanana kadar sürdürülecektir.
Cerrahiden önce taban veriler (BL) ve cerrahi süresince 10 dakika aralıklarla (T10, T20, T30, ve T40) oküler ve kardiyorespiratorik veriler ölçülerek kaydedilecektir. Oküler veriler; test stripiyle STT ölçümü, dijital kumpasla HPD ölçümü, rebound tonometresiyle topikal anestezi öncesi IOP ölçümü (TV1), topikal anestezik damlatıldıktan sonra tekrar rebound tonometresi ile ikinci IOP ölçümü (TV2), tonometrik ölçümle karşılaştırmak amacıyla aplanasyon tonometresiyle üçüncü IOP ölçümü (TP) ve son olarak CCT ölçümünden oluşmaktadır. Oküler verilerin ölçümünün tamamlanmasının ardından kardiyorespiratorik veriler için; veteriner hastabaşı monitörü ile MAP, HR, SpO2, fR ölçümleri, kapnografi cihazıyla EtCO2 ölçümü yapılacaktır. Vücut sıcaklığı operasyon süresince monitörize edilerek kaydedilecektir.
Kastrasyon cerrahisi aynı operatör tarafından rutin açık orcihectomy tekniğiyle ile tamamlandıktan sonra yutkunmanın belirmesiyle hasta ekstübe edilecek ve indüksiyon-ekstübasyon arasındaki süre kaydedilecektir. Kedilerin sternal pozisyona geçtiği uyanma zamanı olarak nitelenecek ve uyanma kalitesi bağımsız gözlemciler tarafından skorlanacaktır.
Ölçümlerden elde edilen BL verileri ile T zaman verileri karşılaştırılarak P, KP 1:1 ve KP 1:2 anestezi rejimlerinin oküler değişkenler, kardiyorespiratorik değişkenler, vücut sıcaklığı ve uyanma değişkenleri üzerindeki etkileri ve değişkenler arasındaki regresyon istatistik yöntemlerle karşılaştırılarak incelenecektir.
c) Yönetimi: Proje toplam 14 ayda tamamlanacaktır. Çalışmada bir Proje Yöneticisi üç Araştırmacı ve bir Bursiyer görev alacaktır. Proje yöneticisi, Araştırmacılar ve Bursiyer kendilerine tanımlanan iş paketlerini tanımlı zaman dilimlerinde tamamlayacak, risk durumlarında alınacak tedbirleri faaliyete sokacaktır. Çalışmanın gerçekleştirileceği Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Hastanesinde bulunan teknik ekipman, cihaz ve malzemeler araştırma olanaklarına eklenerek çalışmaya ayni katkı sağlanacaktır.
d) Yaygın Etki: Projenin tamamlanmasıyla en az bir bilimsel makale ve bir sözlü bildirinin yayınlanması öngörülmekte, yayınlanan verilerin bilimsel çevrelerce kullanılması beklenmektedir. Bilimsel çevrelerce bu verilerin kullanılmasının, proje ekibinin, destekleyen kurumun ve ayni katkı sunan paydaşların prestijini artıracağının öngörülmesinin yanı sıra, kedilerde rutin olarak kullanılan ketamin ve propofolün IOP üzerindeki etkilerini ortaya koyarak oküler cerrahide anestezi seçimine veri sağlayacağı, hayvan refahını artırarak ilave tedavi maliyetlerini bertaraf edeceği düşünülmektedir.